Olivier Sartenaer

Zijn proefschrift, dat het onderwerp was van onderzoek aan de Universiteit van Cambridge en aan de Université Paris 1 Panthéon-Sorbonne, werd bekroond met de driejaarlijkse 'Dopprijs' van het Institut Supérieur de Philosophie. Na verschillende postdoctorale verblijven (aan Columbia University als Fulbright/BAEF/Franqui fellow, aan UCLouvain (en de University of Virginia) als FNRS postdoctoraal onderzoeker, en aan de Universiteit van Keulen als von Humboldt fellow), kreeg hij in 2019 de tweejaarlijkse ISDT Wernaers Fellowship in Science Communication en richtte hij het populariseringsproject Doubt my Sciences op (gefinancierd door Innoviris).

Olivier Sartenaers onderzoek ligt op het terrein van de wetenschapsfilosofie en richt zich voornamelijk op de thema's emergentie en reductionisme in de natuurwetenschappen, vanuit zowel epistemologisch als metafysisch oogpunt. In het bijzonder is Olivier Sartenaer onlangs betrokken geweest bij de ontwikkeling van een nieuw begrip van emergentie - 'transformationele emergentie' genoemd - dat zin geeft aan bepaalde canonieke beschrijvingen van emergentie in de natuurkunde (bijvoorbeeld in specifieke faseovergangen). Sinds 2019 is hij ook geïnteresseerd in de plaats en de rol van het wetenschappelijk discours in de samenleving als geheel, waarbij hij zich richt op de afbakening tussen 'authentieke wetenschap' en pseudowetenschap. Hij is ook geïnteresseerd in de kruisbestuiving tussen epistemologie en wetenschapsonderwijs/wetenschapsgeletterdheid.

Beschrijving van het MIS-project Rethinking non-reductive physicalism for the 21st century

Toen de grondleggers van het emergentisme aan het begin van de 20e eeuw het concept van emergentie bedachten, wilden ze de basis leggen voor een nieuwe natuurfilosofie die een middenweg moest vormen tussen reductief fysicalisme en substantiedualisme. Vanaf het begin kreeg emergentie een ontologisch gezicht. Het werd in dienst gesteld van een globale visie op de natuurlijke wereld die dingen bevat die, hoewel ze uiteindelijk afhankelijk zijn van een gemeenschappelijke fysieke basis, er ook werkelijk van verschillen.

Tegen de jaren 1930 was het emergentisme in diskrediet geraakt vanwege onoverkomelijke metafysische en empirische problemen. Hoewel het emergentisme tegenwoordig weer is opgekomen als een levende optie, slaagt geen van de beschikbare verklaringen van het begrip erin om aan de oorspronkelijke standaarden van de zienswijze te voldoen.

Het hoofddoel van het MIS-project van Olivier Sartenaer is om deze impasse te doorbreken door gebruik te maken van een recente en originele theorie van emergentisme, genaamd 'transformationeel emergentisme', die een manier biedt om de problemen te overwinnen die het vroege emergentisme teisterden en die nog steeds van invloed zijn op de hedendaagse nakomelingen ervan. Meer in het bijzonder wil het project een beschrijving van transformationeel emergentisme ontwikkelen die het juiste instrument vormt voor de verdediging van een ontologische vorm van niet-reductief fysicalisme.

Met dit in gedachten zullen drie specifieke doelstellingen worden nagestreefd. Ten eerste zal de ontbrekende geschiedenis van transformationeel emergentisme - onzichtbaar gemaakt door een krachtige historische vooringenomenheid - worden geschreven. Ten tweede zal transformationeel emergentisme een solide metafysisch fundament krijgen in de drie dimensies die het definiëren, namelijk diachronie, vlakheid en 'ontologisch dynamisme'. En ten derde zal transformationeel emergentisme empirische respectabiliteit krijgen, door te laten zien dat het het beste raamwerk biedt voor het interpreteren van natuurlijke fenomenen in bepaalde gebieden van de fysica (namelijk de kosmologie van het vroege universum) en de biologie (namelijk de theorie van grote evolutionaire overgangen).

Olivier heeft Prof. Andreas Hüttemann, een wetenschapsfilosoof en natuurkundige die de leerstoel theoretische filosofie bekleedt aan de Universiteit van Keulen, gekozen als zijn mentor. Hij is lid van de Duitse Nationale Academie van Wetenschappen Leopoldina. Onlangs leidde hij twee grote onderzoekseenheden, Causation, Laws, Dispositions and Explanations en Inductive Metaphysics (DFG). Hij is een vooraanstaand onderzoeker in de metafysica en wetenschapsfilosofie en expert op het gebied van emergentie en reductie. Zijn laatste boek, A Minimal Metaphysics for Scientific Practice, is onlangs gepubliceerd door Cambridge University Press (2021).

Pr. Andreas Hüttemann was de promotor van het von Humboldt Fellowship van Olivier Sartenaer in Keulen (2017-2019). Samen met andere lokale medewerkers onderzochten zij transformational emergence in seminars en organiseerden zij mede een internationale conferentie over dit onderwerp, die vervolgens resulteerde in een special issue in het toonaangevende analytische filosofietijdschrift Synthese.